Anıtkabir Derneği’nin yaptırdığı araştırmaya göre, Atatürk yaşamı boyunca 3 bin 997 kitap okudu.
Araştırmayı yapan ekip bu kitapların bir bölümünün orijinallerine de ulaştı ve Atatürk’ün altını çizdiği, yanlarına işaretler koyduğu, notlar ekleyerek kendi görüşlerini belirttiği sayfaları da tek tek belirledi.
O sayfalar geçtiğimiz günlerde 24 cilt halinde Anıtkabir Derneği’nin internet sitesinde yayımlandı.
Atatürk’ü daha yakından tanımak, onun düşünsel dünyasının hangi eserlerden beslendiğini anlamak isteyenler için olağanüstü bir kaynak.
Paylaşılan eserlerin bir bölümünü inceledim.
İzlenimlerim şöyle:
-Atatürk, tarihten biyografiye, araştırmadan felsefeye, romandan şiire, anıdan arkeolojiye, sözlükten tiyatroya çok geniş bir yelpazede kitaplar okumuş. Ama özellikle tarih kitaplarına çok meraklı.
-Kitapları adeta sınava hazırlanan bir öğrenci titizliğinde okuduğunu söylemek mümkün. Yaptığı işaretlemeler ve düştüğü notlar bunu net olarak ortaya koyuyor. İşaretlerden ‘xx’ önemli, ‘xxx’ çok önemli, ‘müh’ mühim, ‘ç.mühim’ çok mühim anlamlarını taşırken, ‘?’ işareti belirtilen görüşten farklı düşündüğünü gösteriyor.
-Sadece Türkçe kitaplar değil, Osmanlıca, Fransızca, İtalyanca, Almanca, İngilizce ve Yunanca kitaplar da okumuş.
-Atatürk’ün okuduğu ve üzerine çeşitli işaretler koyduğu kitaplar arasında, Türk Tarihi, Osmanlı Tarihi, Halkların Genel Tarihi, Dünya Tarihi, İlk Uygarlıklar, Evrensel Tarih ve Coğrafya Sözlüğü, Avrupa’nın Entelektüel Gelişiminin Tarihi, Asya Tarihine Giriş, Modern Tarih, Rusya’nın Tarihi, Bizans’ın Yükselişi ve Çöküşü, İmparator Frederich’in Almanya’daki Politikası, Attila’nın Hayatı, Büyükelçi Mongenthou’nun Hatıraları, Dünya Tarihini İçeren Anılar Koleksiyonu, Darvincilik, İnsanlığın Evrimi, Ordu Komutanı Napolyon, Türk Halk Şiiri Antolojisi de var.
CEPHEDE ÇALIKUŞU ROMANINI OKUMUŞTU
Tarihçi-Akademisyen Dr. Ali Güler, Atatürk’ün kitap okuma tutkusu konusunda özetle şu bilgileri veriyor:
-Atatürk askeri lise döneminde Mehmet Emin Yurdakul ve Namık Kemal’in kitaplarıyla tanıştı.
-Harp Akademisi’nde okurken, ünlü Alman ve Japon komutanların hayatlarını okumaya başladı.
-İlk görev yeri Şam’da felsefeye, sosyalizme ve devrimlere ilişkin Fransızca kitaplar okudu.
-Görevli olarak Silvan-Bitlis yöresinde bulunurken okuduğu kitaplar arasında Tevfik Fikret’in Rübab-ı Şikeste’si, Alphonse Daudet’in Sopho’su, Gustav Le Bon’ın Cihan Muvazenesinin Bozulması bulunuyordu.
-Kitap okumayı milli mücadele sırasında cephede bile sürdürdü. Binbaşı Mahmut Bey’in anılarından Atatürk’ün büyük taarruz öncesinde Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanını okuduğunu öğreniyoruz.
– Uzun yıllar Atatürk’ün yakınında bulunan Hasan Rıza Soyak anılarında, Atatürk’ün eline aldığı bir kitabı eğer ilginç bulduysa bitirmeden bırakmadığını belirtiyor.
-Atatürk’ün görev yaptığı cephelere giderken bavullarla kitap taşıdığını, yurt gezilerine çıktığı zamanlar da o şehirlerin kütüphanelerinden kitaplar getirterek okuduğunu biliyoruz.
12 KİTAP YAZMIŞTI
Atatürk sadece kitap okuru değil aynı zamanda iyi bir yazardı.
Kısa sayılabilecek yaşamında 12 kitap yazmıştı.
Bu kitapları hatırlamakta yarar var:
Takımın Muhabere Talimi (1909)
Cumali Ordugahı (Süvari, Bölük, Alay, Liva Talim ve Manevraları (1909)
Tabiye Tatbikat Seyahati (1911)
Bölüğün Muharebe Talimi (1912)
Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal (1914)
Anafartalar Muharebelerine Ait Tarihçe
Arıburnu Muharebeleri Raporu
Tabiye Meselesinin Halli ve Emirlerin Sureti Tahririne Dair (1916)
Karlbat’ta Geçen Günlerim
Hatıra Defteri
Medeni Bilgiler Kitabı
Büyük Nutuk
Geometri (Atatürk bir komisyon tarafından yazılan Geometri kitabını gözden geçirmiş, oradaki bazı geometrik terimlere Türkçe karşılıklar bulmuştu. Atatürk’ün bulduğu terimler arasında açı, teğet, enlem, boylam, yatay, dikey de vardır.)
Alıntı: Nuri Kayış