Söylesem Tesiri Yok, Sussam Gönül Razı Değil!

KANUN VAR HUKUK YOK

Hukuk maksattır, sebeptir. Kanunlar ve kanunların uygulanması sonuçtur. 

Türkçede hukuk-kanun ayrımı kapı gibi. İngilizce böyle değil. İngilizcede hukuka da kanuna da “law” deniyor. Bundandır ki Fukuyama Siyasi Organizasyonun Kökeni eserinde tam 100 sayfa hukukla kanunun, hukukla mevzuatın farkını anlatmış. Hakkını yemeyelim, Kral’ın il il dolaşan mahkemesinin kararlarının nasıl içtihat hâline gelip İngiliz hukukunu oluşturduğunu anlatıyor. Belki en önemli hükümlerinden biri de şu: Kanun, önceki kanuna dayanmalıdır. Türkçesi: Kanun, hukuka dayanmalıdır. 

Bir süre önce Adalet Bakanımız, Hukukun Üstünlüğü ölçümlerinde Türkiye’nin diplerde bulunmasını ve puanının yıllar içinde alçalmasını hak etmediğini söylemiştir. Bakanın sonuçlara üzülmesi takdire şayan. Ama burada da sebeple sonucu karıştırıyoruz. Kanunlar hukuka dayanmak, hukuku yerine getirmek zorundadır. Yani ahlakı, yani adaleti… Hukuk-kanun bağı koparsa kanunlar, açıkgözlerin delik bulup geçtikleri, adamına göre işleyip adamına göre işlemeyen oyun alanları hâline gelir. Kanunun deliğinden geçme becerisiyle, etrafından dolaşma ustalığı ile övünen tipler çıkar ortaya.  Adalet yoksa bakanlığının, polisin, hapishanenin de maksadı başka bir şey olur; ama adalet olmaz. Mülkün, yani devletin temeli kanun değil, adalettir. 

Temelsiz gökdelenler çıkmak

Demokrasi sebep, milletvekilleri ve meclis sonuçtur. Eğer meclis memleket meselelerini, kanunları tartışacağı yerde bağlı oldukları merkezlerin talimatına göre el kaldırıp indiriyorsa, yine sonuç var ama sebep yok demektir. Ne kadar tartışırlarsa tartışsınlar sonuç baştan belliyse sebep ortadan kalkmıştır. Sonuç var fakat maksat yoktur. Maksatsız sonucun da anlamı yoktur. Bir zamanlar yaptığım saçma tekliflerden biri de milletvekilleri seçmek yerine parti liderlerine çıkaracakları milletvekili kadar poker fişi vermekti. Bizdeki parti içi demokrasi göz önüne alındığında pek bir şey değişmez ve büyük tasarruf sağlardık. Hem meclis kavgalarını, dövüşlerini de çıkmadan engellerdik. 

Bakınız benzer şekilde nas var ama din yok. Farz var ama ahlak yok. Ortalık sonuç dolu ama sebep unutulmuş. 

Rahmetli Mümtaz Turhan, eğitim sistemimizi büyük bir gürültüyle dönen büyük bir çarka benzetirdi. Dönme dolaba… Çarkın su çekeceği, çorak Anadolu topraklarını sulayıp bereket getireceği umulmaktadır. Ancak dolap suyla temas etmemektedir. Bütün o gayret ve gürültü boşunadır. Gürültülü bir sonucumuz vardır ama sebep unutulmuştur. 

Nihayet iktidar var fakat devlet yoksa vahimin ötesine geçiyoruz demektir. Adalet tereddütlüyse devlet de şüphelidir. Temel yoksa bina yükselebilir mi?

Alıntı: İskender Öksüz

BİR DİKTANIN DOĞUŞU

Tahammülsüz bir reis düşünün. Küçük bir tenkidi kendine hakaret sayıyor ve tenkit edeni şikâyet ediyor. Savcı, “Hakaret değil, tenkit.” deyip dava açmıyor. Bu noktaya kadar her şey normal, her şey hukuk sınırları içinde. Reis kızıyor. Savcının amirine veya onun amirine veya onun da amiri olan kuruma talimat veriyor. Ülkede kuvvetler ayrılığı yoksa emir amirlerin en tepesini zaten reis kendisi tayin etmiştir… Tenkit diyen savcı ışınlanıyor, yerine gelenin önünde şimdi iki yol var; ya hukuka uyacak ve o da ışınlanacak veya ders alıp tenkidin hakaret olduğuna karar verecektir. Işınlanma ve yenisinin tayini, peki efendim, diyen savcı gelene kadar devam eder. Gemi 10 derece yatmıştır. Peki efendim diyen mahkemeyle, emriniz olur diyen bilirkişiyle sürüp gider. 20 derece, 30 derece… Ülkede, reisin istediği gibi çalışan savcı- mahkeme- bilirkişi çeteleri oluşur. Artık talimat da gerekmez. Kendiliğinden gerekeni yaparlar.

İlk peki diyecek savcı tayininde sonuç tartışılabilir. O mu haklı, bu mu haklı… Fakat bir, iki, beş on böyle gittikçe hukukun çiğnenişi apaçık ve görünür hâl alır. Tenkit sesleri çoğalır ve yükselir. Reisin öfkesi de… Tenkitleri hakaret diye değiştirip kovuşturanlar mahkûm edenler artar…

Reis sertleştikçe hukuk çiğnenmekte, hukuk çiğnendikçe tenkit artmakta, tenkit arttıkça reis sertleşmektedir… Kendini besleyen süreç! Bunun sonu hukukun alabora olmasıdır. Kritik nokta aşıldıktan sonra artık kimse o mu haklı, bu mu haklı tartışması yapmaz. Artık, “Önce asalım, sonra yargılarız.” aşamasına gelinmiştir. Necaset vantilatöre çarpmıştır.

Alıntı: İskender Öksüz